Opschudding door foto's van Palestijnse gevangenen: 'Lijkt een massagraf' (2024)

Om welke foto's gaat het?

Het gaat om foto's van Palestijnse gevangenen die donderdag werden gedeeld door Israëlische media. Ook op sociale media gaan de beelden volop rond. Het gaat om een viertal foto's en een video.

Volgens het Israëlische leger gaat het om "terroristen die zich hebben overgegeven". Om hoeveel personen het precies gaat, is niet duidelijk. In een verklaring van het leger staat alleen dat het om "veel verdachten" gaat.

Waar zijn de beelden geschoten?

De Engelstalige Israëlische media Haaretz en The Times of Israel meldden dat er op de foto's Hamas-strijders te zien zijn die zich in het noorden van de Gazastrook hebben overgegeven. Het zou om de grootste groep sinds het begin van de oorlog gaan.

CNN zegt na bestudering van de beelden dat een aantal in Beit Lahia is genomen. Dat is inderdaad in het noorden van Gaza.

Wat weten we over de gevangengenomen Palestijnen?

Het is niet zeker of de gevangenen iets met Hamas te maken hebben. Palestijnen en verschillende organisaties zeggen personen te herkennen die daar geen banden mee hebben.

Gerard Jonkman, directeur van stichting The Rights Forum, heeft gehoord dat zich sowieso een onbekend aantal burgers onder de gevangenen bevindt. Al-Araby Al-Jadeed, een in Londen gevestigd nieuwsmedium, zegt dat een van zijn journalisten, diens familieleden en andere burgers zijn opgepakt. Ook CNN heeft met een familielid van de gevangengenomen mannen gesproken. Die herkende zijn broer en zijn neef, die respectievelijk in een winkel en in de bouw werkten.

De oprichter van mensenrechtenorganisatie Euro-Med Human Rights Monitor meldt op berichtendienst X dat hij op de beelden een vriend, een schooldirecteur en een VN-medewerker heeft herkend. De vriend zou de journalist Diaa Al-Kahlot zijn.

De Israëlische publieke omroep Kan meldde dat nog wordt onderzocht wie er precies bij Hamas hoort. Een woordvoerder van het Israëlische leger bevestigde dat later.

De Israëlische regering heeft inmiddels gereageerd op de beelden. "Het gaat hier over personen die zijn aangehouden in Jabalia en Shejaiya (beiden binnen de grenzen van Gaza-stad, red.). Dat zijn bolwerken van Hamas. Dit zijn mannen in de gevechtsleeftijd in gebieden waar ze allang weg hadden moeten zijn."

Wat is er (nog meer) zo omstreden aan deze foto's?

Over de beelden zelf zegt Jonkman dat ze een ongemakkelijk gevoel oproepen. Tegelijkertijd benadrukt hij dat we maar weinig zeker weten over de foto's. Wel stelt Jonkman dat dergelijke foto's niet in de openbaarheid hadden kunnen komen zonder toestemming van het Israëlische leger. Dat ze rondgaan, roept de vraag op of ze doelbewust verspreid zijn. "Dat zou een kwalijke provocatie zijn", zegt hij tegen NU.nl.

De foto van de groep mannen op hun knieën in het zand vindt Jonkman bijzonder ongelukkig. "Je ziet en leest gewoon dat dit bij mensen de suggesties van executies en een massagraf opwekt". In het algemeen versterken de foto's volgens de directeur alleen maar het "gevoel van vernedering" onder Palestijnen en daarmee "wraakgevoelens".

Wat zegt het humanitair oorlogsrecht?

"Vooropgesteld, het is moeilijk om op basis van een foto precies te duiden wat er aan de hand is en of we kunnen spreken van een (on)menselijke behandeling", zegt Jan Tijmen Ninck Blok, expert humanitair oorlogsrecht bij het Nederlandse Rode Kruis.

Het Rode Kruis is altijd neutraal en onpartijdig tijdens een conflict. Wel kan Ninck Blok als expert uitleggen waar je op moet letten als je het oorlogsrecht toepast om situaties te analyseren. "Of het nu gaat om een krijgsgevangene of over gedetineerde burgers, menselijke behandeling is een groot goed onder het humanitair oorlogsrecht."

"Dat betekent dat deze personen recht hebben op bescherming, dat hun geen angst wordt aangejaagd en dat ze niet mishandeld, beledigd of geïntimideerd mogen worden", legt Ninck Blok uit. "Ook moeten ze afgeschermd worden van de nieuwsgierigheid van het grote publiek. Het onnodig ontkleden van mensen die van hun vrijheid zijn beroofd mag dus niet."

"In deze kwestie kennen we niet de hele context", vervolgt Ninck Blok. "Waarom zijn ze uitgekleed? Voor hoelang was dat? Wat was de buitentemperatuur? Dat zijn aspecten die meegewogen moeten worden om te kunnen bepalen of de behandeling nog een menselijke behandeling was of dat het daar juist mee breekt."

"Als we gaan speculeren, dan zijn er scenario's denkbaar waarin het uit veiligheidsoverwegingen noodzakelijk is om mensen uit te kleden. Dan kun je bijvoorbeeld controleren of ze wapens bij zich dragen", zegt Ninck Blok. "Het is ook mogelijk dat dit een procedure is binnen de Israëlische krijgsmacht. Of dat het leger vanwege het grote aantal personen zo gehandeld heeft, omdat zij denken dat dit voor hen veiliger is. Het is wel van belang dat de gevangenen zo snel mogelijk weer gekleed zijn, voorzien worden van voedsel en water en medische verzorging krijgen", besluit Ninck Blok.